De schouw: samen zorgen voor een goed functionerende sloot

Het waterschap is verantwoordelijk voor goede doorstroming van slootwater in alle sloten in het werkgebied. Dat is nodig voor goede aan- en afvoer van slootwater en voor verbeterde waterkwaliteit. De belangrijkste grote sloten worden onderhouden door het waterschap. Bij kleinere sloten zorgt bijvoorbeeld de gemeente of een particulier voor het onderhoud. Soms in samenwerking met een aannemer.

Vanaf begin december controleert waterschap Hollandse Delta of de sloten goed worden onderhouden. Dit heet de 'maaischouw'. Tijdens de schouw kijken wij of degene die de sloot moet onderhouden, de onderhoudsplichtige, ervoor zorgt dat het slootwater goed kan doorstromen. Zo voorkomen wij wateroverlast in de natte herfst- en wintermaanden.

Als de sloot bij de waterlijn breder is dan drie meter, is het genoeg om alleen het doorstroomprofiel (zie afbeelding) vrij te maken. Dan kan een deel van de beplanting blijven staan. Bij smallere sloten van minder dan drie meter breed moeten alle planten worden verwijderd, omdat er dan meer kans is dat de sloot dichtgroeit.

Aan de teksten en afbeeldingen op deze pagina's kunnen geen rechten worden ontleend.

Welk onderhoud is nodig en wie doet wat?

Voor elke sloot staat vast wie moet zorgen voor het onderhoud. Bekijk dit in het beheerregister. Over het algemeen zorgt het waterschap voor grotere sloten. Soms moeten mensen die eigenaar zijn van een stuk grond naast een sloot het onderhoud zelf doen. Het onderhoud bestaat uit:

Het verwijderen van waterplanten, bladeren en afval uit de sloot
Het maaien van de slootkanten (taluds)
Het schoonmaken van de duikers (onderdoorgangen) onder bijvoorbeeld opritten
Het verwijderen van bagger

Naast het schoonhouden van de sloot is het belangrijk dat er geen takken te dicht bij de sloot of in de sloot hangen.

Niet alle werkzaamheden hoeven elk jaar te gebeuren. Hoe vaak bepaald onderhoud gedaan moeten worden, is afhankelijk van de situatie ter plaatse. Het maaien van gras langs de sloot moet vaker gebeuren dan bijvoorbeeld het verwijderen van bagger. Je kunt het onderhoud zelf doen, maar je kunt het ook laten uitvoeren door bijvoorbeeld een hovenier of een aannemer.

Controle: de schouw

Het hele jaar door houden we in de gaten hoe de sloten en singels erbij liggen. Op drie momenten in het jaar is er een gerichte controle die wij ook wel de schouw noemen:

Vanaf begin januari controleren we of de sloten genoeg zijn uitgebaggerd. Dit noemen we de baggerschouw.
Van begin juni controleren we of slootkanten goed vrijgehouden worden en dat bijvoorbeeld overhangende takken verwijderd zijn. Dit heet de houtschouw of schouw op de vrije beschermingszone.
Vanaf begin december controleren we of de slootkanten goed gemaaid zijn, of waterplanten en afval uit de sloot zijn gehaald en of de duikers schoon zijn. Dit noemen wij de maaischouw.

In totaal controleren onze schouwmeesters elk jaar 16.500 sloten. Dat is meer dan 7.000 kilometer. Samen zorgen we voor goed onderhouden en goed functionerende sloten. Met voldoende ruimte voor het slootwater, betere doorstroming, minder stankoverlast en betere waterkwaliteit.

Wie moet zorgen voor het onderhoud?

De grondeigenaar of eigenaar van de woning naast de sloot is verplicht de sloot te onderhouden die grenst aan het perceel. Op WSHD watersysteem (arcgis.com) kun je zien of jij voor het onderhoud moet zorgen. Ook vind je hier van elke sloot de breedte van de beschermingszone.

Je kunt het onderhoud zelf doen of laten uitvoeren door bijvoorbeeld een hovenier of aannemer. De onderhoudsplicht geldt het hele jaar. Dus ook bij problemen in de rest van het jaar kunnen wij vragen om een sloot schoon te maken.

Ben je de eigenaar van de grond aan de ene kant van de sloot en jouw buurman aan de andere kant? Dan moeten jullie allebei zorgen voor het onderhoud van het deel van de sloot aan je eigen kant. Het waterschap zorgt voor het onderhoud van de grotere verbindende hoofdsloten.

Handig gereedschap voor het onderhoud

Voor het schoonmaken van de bodem van de sloot gebruik je bijvoorbeeld een kantzeis, krooshaak, hark of haakse riek. De begroeiing op het talud kun je wegmaaien met een zeis, bosmaaier of trimmer. Let wel op dat het maaisel niet in het water blijft liggen. Je kunt een hoge drukspuit gebruiken om duikers bijvoorbeeld onder een oprit door te spuiten.

Snoeien van bomen en struiken boven de sloot

Staan er bomen of struiken langs de sloot, dan moet er qua hoogte minimaal vier meter afstand zijn tussen het water en de takken. Ook moet er voldoende ruimte zijn voor de machines die bij het onderhoud worden gebruikt. Dit heet ook wel de beschermingszone. De aannemers moeten het onderhoud aan sloten ongehinderd kunnen uitvoeren.

Schema scouwpad en overhangend hout — Op deze illustratie zie je hoe je overhangend hout moet snoeien.

Beschermde natuur en uitheemse soorten

Bij het onderhoud moet je rekening houden met de regels van de Wet Natuurbescherming. Je mag de aanwezige beschermde flora en fauna niet beschadigen. Je kunt gebruik maken van de Gedragscode Wet natuurbescherming voor waterschappen.

Naast beschermde flora en fauna zijn er ook (water)planten die van oorsprong niet in Nederland thuishoren en voor veel overlast kunnen zorgen. Dit heten ook wel invasieve planten of uitheemse soorten. Tref je deze aan, geef dat dan aan ons door. Wij zorgen ervoor dat deze zo nodig worden weggehaald. Je vindt meer informatie in deze veldgids van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Waar let de schouwmeester op? Criteria bij de controle

Waterplanten en afval

Afhankelijk van de slootbreedte en het doorstroomprofiel moet alles worden gemaaid of mag een gedeelte van de beplanting blijven staan:

Waterplanten in het doorstroomprofiel die de doorstroming of waterberging belemmeren moeten worden gemaaid. In sloten die op de waterlijn breder zijn dan drie meter, mag buiten het doorstroomprofiel een deel van de beplanting blijven staan. De precieze regels staan in de waterschapverordening, legger en keur (zie onder). Bladeren, afgebroken takken, afval en zwerfvuil en andere objecten die het doorstromen belemmeren, moeten worden verwijderd.

Talud

De slootkant of oever mag niet verruigen of volgroeien met bramenstruiken of opschot van bijvoorbeeld wilgen of andere bomen en struiken. Riet buiten het doorstroomprofiel hoeft niet verwijderd te worden. Bij kleinere sloten is het vaak niet mogelijk het riet te laten staan omdat er meer kans is dat de sloot dichtgroeit.

Overhangende takken

De afstand tussen het wateroppervlak en de takken moet minimaal vier meter zijn. Ook moet er voldoende ruimte zijn voor de machines die bij het onderhoud worden gebruikt (3 of 5 meter). De aannemers moeten het onderhoud aan sloten en singels ongehinderd kunnen uitvoeren. Hollandse Delta keurt de sloten en singels af waar dit niet het geval is.

Ik heb een brief gekregen over de schouw

De zogeheten onderhoudsplichtigen zijn verplicht te zorgen voor sloten die grenzen aan hun perceel. Als bij de schouw blijkt dat een sloot niet in orde is, dan krijgt de onderhoudsplichtige een herinnering. In deze brief van het waterschap staat dat het onderhoud van de sloot voor een bepaalde datum in orde moet zijn. In de bijlage van de brief staat om welke sloot of sloten het gaat en wat je moet doen. Is de tekening in de brief niet duidelijk? Neem dan contact op en het waterschap zorgt voor een duidelijke tekening en voor een toelichting.

Bel of mail het waterschap

Veelgestelde vragen over de brief

Er klopt iets niet in de brief. Wat nu? We stellen onze brieven zorgvuldig op, maar het kan gebeuren dat we ons vergissen. Wij stellen het op prijs als je dat ons laat weten.

Ik heb het onderhoud al gedaan. Wat moet ik nu doen? Het kan zijn dat je het onderhoud toch goed hebt uitgevoerd tussen onze schouw en het moment waarop je de brief hebt ontvangen. In dat geval kun je onze brief als niet verzonden beschouwen en hoef je niets te doen.

Ik heb geen brief gekregen van het waterschap. Wat moet ik doen? Ontvang je geen brief over het onderhoud van de sloot, dan hoef je niets te doen. Het onderhoud is in orde en er is geen extra onderhoud nodig.

Kan ik uitstel krijgen van de onderhoudswerkzaamheden? We geven iedereen een redelijke termijn om de werkzaamheden uit te voeren. Toch kan het gebeuren dat het onderhoud niet op tijd klaar is. In zo’n geval is in overleg uitstel mogelijk, dus neem contact met ons op.

Wat als ik het onderhoud niet uitvoer? Als perceeleigenaar / onderhoudsplichtige is het je plicht om de sloten die aan jouw perceel grenzen te onderhouden. Blijkt bij een schouw dat het onderhoud niet (voldoende) in orde is, dan ontvang je een brief. Je krijgt dan de kans alsnog te zorgen voor het onderhoud. In het uiterste geval heeft het waterschap op grond van de wet de bevoegdheid om het onderhoud op jouw kosten uit te voeren. Wij leggen dan een last onder bestuursdwang op en brengen de kosten bij jou in rekening.

Informatie of een afspraak maken

Wil je meer weten of wil je dat er iemand van het waterschap naar de situatie ter plekke komt kijken? Je kunt hiervoor telefonisch of per mail contact met ons opnemen.

Zienswijze indienen

Heb je een brief ontvangen over het onderhoud van één of meer sloten en wil je een zienswijze indienen? Dat kan binnen veertien dagen na ontvangst van de brief. Je gebruikt hiervoor het formulier dat je vindt via onderstaande knop.

Zienswijze indienen

Overigens ben je nog steeds verplicht het onderhoud te verrichten, ook als je een zienswijze hebt ingediend. Onze brief over het benodigde onderhoud is geen besluit in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Het indienen van bezwaar of beroep is dan ook niet mogelijk.

De wettelijke basis: de keur en de legger

De keur en de legger vormen samen de wettelijke basis voor alles wat het waterschap doet. Onderstaande artikel gaat over de schouw:

Artikel 3.2 Watervergunning waterstaatswerken en beschermingszones

Het is verboden zonder watervergunning van het bestuur gebruik te maken van een waterstaatswerk of bijbehorende beschermingszones door, anders dan in overeenstemming met de waterhuishoudkundige functies, daarin, daarop, daarboven, daarover of daaronder handelingen te verrichten, werken te behouden of vaste substanties of voorwerpen te leggen, te laten staan, te vervangen, te verwijderen te vervoeren of te laten liggen.

Het is verboden zonder watervergunning van het bestuur een waterstaatswerk, te vervangen, te verwijderen, te wijzigen of aan te leggen.
Het is verboden zonder watervergunning van het bestuur in het profiel van vrije ruimte werken te plaatsen, te wijzigen, te vervangen, te verwijderen of te behouden.
Het is verboden zonder watervergunning van het bestuur vaartuigen, vlotten of andere voorwerpen in een oppervlaktewaterlichaam te hebben.
Het bestuur kan aan een watervergunning het voorschrift verbinden dat de houder van die vergunning een betaling of een andere compensatie verricht met het oog op de bescherming van de belangen waarvoor het vereiste van een vergunning is gesteld.
Voor waterstaatwerken, waarvoor het vaststellen van een legger als bedoeld in artikel 5.1 van de wet is voorgeschreven en die op grond van een projectplan of een watervergunning zijn aangelegd of gewijzigd ten opzichte van de legger, worden, zolang vaststelling van een legger of een wijziging van de legger niet heeft plaatsgevonden, voor de verbodsbepalingen op grond van dit artikel de ligging, vorm, afmeting en constructie van het waterstaatwerk aangehouden, zoals aangegeven in het projectplan of de watervergunning.

(Bron: Keur 2014, waterschap Hollandse Delta)