Emissiescan: „De vragen zijn belangrijker dan de antwoorden.”
Op één van de zonnige dagen in het najaar van 2024 stappen we met Wim in ’t Veld het erf op van Novifarm in Numansdorp. Het is één van de vele bedrijfsbezoeken die Wim en zijn collega’s afleggen. Hendrik Visser en Leon Noordam ontvangen ons hartelijk met koffie en koek. Wim doet een kleine voorspelling: „We zullen zien dat kleine aanpassingen in je werkzaamheden een groot effect hebben op de vermindering van emissie.”
Na de koffie laten Leon en Hendrik zien waar ze de spuitinstallatie schoonmaken. We lopen langs de oude boerderij uit 1787 naar een wasplaats met een waterdichte vloer. Hier spuiten ze de machines schoon. Na het afspuiten verdwijnt het waswater met restanten gewasbeschermingsmiddelen in een speciale tank. Novifarm is een samenwerkingsverband van akkerbouwbedrijven in de Hoeksche Waard. Ze verbouwen aardappelen, suikerbieten, wintertarwe, uien en conservengroenten. Met een omvang van ruim 800 hectare is het een van de grotere spelers in de Hoeksche Waard.
Dit doen we met ons afval
Net als thuis wordt ook op dit boerenerf het afval gescheiden. De meeste middelen zitten in plastic verpakkingen. Na gebruik verdwijnen die in een container en gaan als chemisch afval naar een reguliere afvalverwerker. Maar binnenkort moet de sector zelf voor de inzameling zorgen, weet Wim.
„Daarom heeft de stichting STORL een systeem ontwikkeld voor het ophalen en duurzaam verwerken van lege verpakkingen en resten van middelen.” STORL staat voor: Stichting Opruiming Restanten en Lege verpakkingen van gewasverzorgingsproducten.
Het is een samenwerkingsverband van LTO, Cumela, Agrodis en CropLifeNL.
What’s in a name?
Alle gevaarlijke stoffen bewaart Novifarm in een afgesloten ruimte in de schuur. De toegangsdeur is op slot en hangt vol met allerlei tips en waarschuwingsbordjes.
Deze bordjes laten zien met welke namen de gevaarlijke stoffen de afgelopen decennia zijn aangeduid: van bestrijdingsmiddelen tot gewasbeschermingsmiddelen en gewasverzorgingsproducten.
Namen die aanleiding kunnen geven tot ongewenste discussies. Daarom wordt er soms ook over ‘middelen’ gesproken. Dat is neutraler.
Onze spuitinstallatie staat altijd in de schuur
We steken het erf over naar de schuur. Die staat er een beetje verloren bij. De oogst is van het land, het materieel staat werkeloos langs de kant en de aardappelen wachten op de frituurpan van Bram Ladage. Tot groot genoegen van Wim staat de spuitinstallatie altijd in de schuur.
„Er blijven restanten van middelen aan zo’n installatie kleven.” En dat is niet zo verwonderlijk, want de armen hebben een spanwijdte van zo’n 45 meter en per spuitbeurt gaat er ongeveer 7.000 liter spuitvloeistof doorheen.
Om het verwaaien tegen te gaan is de installatie voorzien van 95% driftarme spuitdoppen en mag de spuit niet hoger dan 50 centimeter boven het gewas zijn afgesteld.
Na de rondleiding gaan we terug naar het kantoor. Daar begint het invullen van de emissiescan.
Kennis delen met elkaar
Dit zijn enkele voorbeelden van vragen die tijdens de scan voorbijkomen: Hoe stel je de spuitvloeistof samen? Wat doe je met de vloeistof die overblijft na het spuiten? Wat doe je na het schoonmaken met het waswater? Wim bespreekt elke vraag met Hendrik en Leon.
„Het klinkt misschien raar, maar dat gesprek vind ik belangrijker dan de antwoorden.“ Het doel van het project is immers kennis delen en bewustwording van emissieroutes vanaf de percelen, op het erf en tijdens het toepassen van de middelen.
Na de laatste vraag rolt het rapport meteen uit de printer. „Van elk rapport is maar één exemplaar en dat krijgt de eigenaar van het bedrijf.” De antwoorden zijn waar dat nodig is voorzien van nuttige tips.
Daarom voeren we een emissiescan uit
De aanleiding voor de emissiescan is dat er nog steeds te veel en te hoge concentraties middelen worden gevonden in het oppervlaktewater. Hij laat een kaartje zien met 22 meetpunten. „Sinds april 2024 meten we elke maand 220 stoffen, waarvan er nog maar 80 zijn toegestaan."
Soms zit er weleens een wildvreemde stof tussen, zoals laatst. Toen kwam Leon Fipronil tegen. Dat is een middel wat in vlooienbandje van honden zit. De overschrijdingen op een meetpunt zijn op het kaartje paars gekleurd. „Maar als iedereen meewerkt, kleuren alle meetpunten op het dashboard volgend jaar groen.”
In totaal bezoeken Wim en drie collega’s 110 bedrijven in delen van Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten en de Hoeksche Waard. „Op dit moment hebben we ruim een derde van de bedrijven bezocht”, zegt Wim. „De planning is om dit jaar alle bezoeken af te ronden.”
Alle metingen vanaf april 2024 kun je terugvinden op dit digitale dashboard van waterschap Hollandse Delta. Aangetroffen stoffen die aan de normering voldoen zijn groen gekleurd.